بیت الاحزان فی مصائب سیدة النسوان (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۳۰ق |
| موضوع | حضرت فاطمه(س) |
| سبک | تاریخی و روایی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
بَیْتُ الْاَحْزان فی مَصائبِ سَیّدةِ النِّسْوان کتابی تاریخی و به زبان عربی درباره زندگانی حضرت زهرا(س)، نوشته شیخ عباس قمی از علمای شیعه قرن چهاردهم قمری. او این اثر را در سال ۱۳۳۰ق نگاشته و در چند باب از ولادت تا شهادت تنظیم کرده و تنها به بیان وقایع تاریخی پرداخته است. این اثر، چند بار به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. محمد محمدی اشتهاردی، بَیْتُ الْاَحْزان را ترجمه و به نام «رنج‌ها و فریادهای فاطمه سلام الله علیها» همراه با مقدمه‌ای از آیت‌الله مکارم شیرازی منتشر کرده است.
مؤلف
عباس بن محمد رضا القُمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق) مشهور به شیخ عباس قمی و نیز محدّث قمی، عالم شیعه قرن چهاردهم قمری است. او محدّث، مورخ و خطیب بود. مفاتیح الجنان، سفینة البحار و منتهی الآمال از مشهورترین تألیفات اوست. محدث قمی در سال ۱۳۵۹ ق در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب(ع) دفن شد.
تاریخ تألیف و نام کتاب
تألیف کتاب در سال ۱۳۳۰ق در قم صورت گرفته است. محدث قمی در مقدمه، نام کتاب را «بیت الاحزان فی مصائب سیدة النسوان» معرفی می‌کند، اما در برخی چاپ‌ها با نام «بیت الاحزان فی ذکر احوالات سیدة نساء العالمین» آمده است.
محتوا
محدث قمی در چهار باب به زندگانی حضرت زهرا(س) پرداخته و در هر باب، مباحث متعددی را مطرح کرده است. روش مؤلف، تحلیلی نیست و در برخی موارد تنها به بررسی احادیث پرداخته است.
ابواب کتاب
بنا بر آنچه مؤلف در مقدمه کتاب گفته، بیت الاحزان حاوی ابوابی است، اما اشاره به تعداد آن نشده و از آنجا که متن کتاب به صورت پیوسته نوشته شده و تیتر ندارد، در چاپ‌ها و ترجمه‌های گوناگون، ترتیب ابواب به صورت اشکال مختلف آمده است.
- باب اول: ولادت، نام‌ها و کنیه‌ها
- باب دوم: فضائل فاطمه زهرا (مصحف فاطمه، جایگاه ایشان نزد خداوند، زهد و پارسایی ایشان، فاطمه پس از رحلت پیامبر (ص)، ازدواج حضرت زهرا)
- باب سوم: اخبار سقیفه و احوالات پس از رحلت پیامبر (توطئه‌های منافقان، چگونگی بیعت گرفتن از امیرمؤمنان، احتجاج حضرت زهرا با ابوبکر، حوادث خانه حضرت زهرا، آتش زدن در، غصب فدک، کثرت حزن و گریه فاطمه، سوگواری و عزاداری حضرت زهرا کنار قبر پدر، سخنان حضرت به خلیفه اول و دوم در بستر بیماری، عیادت زنان مهاجر و انصار، وصیت و شهادت حضرت زهرا، دفن ایشان و شکوائیه امیر‌مومنان).
آغاز کتاب در باب اول اطلاعاتی درباره تاریخ ولادت حضرت فاطمه(س) و نقل روایتی از امام باقر و امام صادق(ع) درباره علت حورا و انسیه بودن فاطمه است. قمی هم‌چنان درتوجیه روایاتی که منشاء ولادت فاطمه را ثمره خوردن میوه های بهشتی توسط پیامبر(ص) در معراج دانسته و ناسازگاری‌اش با تاریخ ولادت فاطمه گفته است که پیامبر بیش از یک معراج داشته است چنان‌چه امام صادق(ع) در روایتی ۱۲۰ معراج رابرای پیامبر(ص) نقل کرده است. مطلب پایانی کتاب اختصاص دارد به مدت زمانی که فاطمه (س) پس از پدرش زنده بود. بیشترین زمان را شش ماه وکم ترین را چهل روز گفته اند.قمی نظرش بر ۹۵روز است. وی شهادت فاطمه (س) را در سوم ماه جمادی الآخره دانسته و روایتی را از امام صادق(ع) نقل کرده که وفات فاطمه (س) را روز سه شنبه سوم ماه جمادی الآخره سال ۱۱ هجرت وسبب وفاتش را نیز ضربه قنفذ خدمتکار عمر با غلاف شمشیر دانسته که در پی آن محسن فرزند فاطمه(س) سقط شد و به سختی بیمارشد.
نسخ خطی
دو نسخه خطی از کتاب موجود است:
- نسخه کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
- نسخه کتابخانه آستانه مقدسه قم به خط سید مصطفی تهرانی مشهدی در تاریخ ۱۳۴۶ق.
ترجمه‌ها
ترجمه‌های متعددی از بیت الاحزان وجود دارد:
- رنج‌ها و فریادهای فاطمه سلام الله علیها؛ ترجمه محمد محمدی اشتهاردی، سال ۱۳۶۹ش با مقدمه‌ای از آیت‌الله مکارم شیرازی.
- خانه غم: شرح زندگانی فاطمه زهرا(س)؛ ترجمه احمدرضا احمدی، ۱۳۷۳ش.
- همراه با حضرت زهرا(س) در سرای غم‌ها؛ ترجمه ولی فاطمی، ۱۳۷۷ش.
- کلبه احزان؛ ترجمه محمدباقر محبوب القلوب، ۱۳۷۹ش.
- فاطمه در سوگ عدالت؛ علی کرمی، ۱۳۸۱ش.
- غم‌خانه فاطمه زهرا(س)؛ ترجمه محمدرضا حسن زاده طباطبایی، ۱۳۸۲ش.
- غم‌سرای حضرت زهرا(س)؛ مترجمان: لطیف و سعید راشدی، ۱۳۸۷ش.
- بر فاطمه زهرا(س) چه گذشت؟؛ ترجمه جواد قیومی اصفهانی، ۱۳۸۸ش.
- شرح زندگانی حضرت زهرا(س) از ولادت تا شهادت؛ ترجمه مجتبی خورشیدی، ۱۳۹۰ش.
چاپ‌ها
برخی از چاپ‌های بیت الاحزان:
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ جمعی از نویسندگان، محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۲.
- ↑ قمی، بیت الاحزان، ۱۴۱۲ق، ص۱۷.
- ↑ جمعی از نویسندگان، محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۳؛، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
- ↑ قمی، بیت الاحزان، ۱۴۱۲ق، فهرست کتاب.
- ↑ قمی، بیت الاحزان،۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۸-۱۹.
- ↑ قمی، بیت الاحزان، ص۱۸۹.
- ↑ جمعی از نویسندگان، محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۳.
- ↑ جمعی از نویسندگان، محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۳و۴۰۴.
- ↑ ، شبکه جامع کتاب گیسوم.
- ↑ جمعی از نویسندگان، محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۰۳.
- ↑ ، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.
منابع
- جمعی از نویسندگان، محدث ربانی (مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت محدث قمی)، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
- قمى، عباس، بیت‌الاحزان فی مصائب سیدة النسوان، قم، دارالحکمة، ۱۴۱۲ق.
- بیت‌الاحزان فی ذکر احوالات سیدة نساء العالمین، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.
- ترجمه بیت‌الاحزان، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۲۴ آذر ۱۳۹۹ش.